1.مفهوم عصمت
واژه ی عصمت از چه زمانی در معنای امروزی آن به کار رفته است؟
عصمت در لغت به معنای منع کردن و بازداشتن است و به همین معنا،در برخی آیات و روایات به کار رفته است:«امروز در برابر فرمان خدا هیچ نگاه دارنده ای نیست؛مگر کسی که (خدا بر او)رحم کند.»(هود،43)یعنی،تنها رحمت اوست که مانع از عذاب می شود.«خدا تو را از (گزند)مردم نگاه می دارد.»(مائده،67) نیز،«تقوای الهی (از آلودگی به گناه)بازتان می دارد.»گفتنی است که بازداشتن و منع کردن،همواره با جبر و اکراه همراه نیست؛بلکه برای کسی که به پند و اندرز بسنده کرد و دایره ی اختیار دیگری را تنگ نمی کنید نیز،می توان این واژه به کار گرفت.
به علاوه، از دیدگاه آیات و روایات،پیامبران و امامن(ع)از هر گونه گناه و خطایی در امان اند.برای بیان این حقیقت،الفاظ وتعابیر گوناگونی به کار رفته است که واژه ی «عصمت» نیز یکی از آن ها ست؛چنان که پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:«من و علی و حسن و حسین و نه نفر از فرزندان حسین پاک و معصوم هستیم.»امیر مومنان علی (ع)،نیز با اشاره به این حقیقت که خدای حکیم را نشاید که به اطاعت و پیروی همه جانبه از کسی فرمان دهد که از آلوده شدن به گناه در آمان نیست،می فرمایند:«دلیل آنکه خداوند مردم را به اطاعت (همه جانبه)از پیامبر می خواند،آن است که وی پاک و معصوم است و به گناه فرمان نمی دهد.).
این ها،تنها،نمونه ای است از روایاتی که پیشینه ی کاربرد واژه ی عصمت را می نمایانند و بر این پندار خط بطلان را می کشند که پیدایش این اصطلاح،سال ها پس از ظهور اسلام و در زمان رواج اندیشه های کلامی بوده است با این همه،برای بهره گیری از معارف دینی،نباید تنها از واژه هایی سراغ گرفت که به تدریج در معنای امروزی شان به کار رفته یا در این معانی رواج یافته اند.قرآن کریم،بی آنکه واژه ی عصمت را به کار گیرد،با بیان های گوناگون،دامان انبیا و اولیا را از هر گونه گناه و خطایی می زداید.پیامبر اکرم اسلام(ص)و امیر مومنان(ع)نیز،افزودن بر این واژه بر این واژه،تعابیر دیگری به کار می برند که در رسایی و گویایی،چیزی از آن کم ندارد؛چنان که پیامبر اکرم(ص)در تفسیر آیه تطهیر می فرمایند:«من و اهل و بیتم از گناه پیراسته ایم.»
نظرات شما عزیزان: